Nieuwsbrief februari 2023

Na het succesvolle broedseizoen van 2020 vertoonde het aantal torenvalken in de provincie Groningen een dramatische val in het broedseizoen van 2021. Was in 2020 nog 50% van de nestkasten bezet, in 2021 was dat nog maar 30%. Het gemiddelde aantal jongen per legsel ging van 4,6 naar 3,5.

Gedurende het broedseizoen van 2022 was er sprake van een voorzichtig herstel. Het aantal bezette nestkasten nam toe tot 35 %. Ook het gemiddelde aantal jongen per legsel ging omhoog van 3,5 naar 4,0. En zo kon ook weer eens een nest met 7 jongen worden geringd. Opvallend is ook dat torenvalken weer wat vroeger tot broeden overgingen, wat duidt op een verbeterd voedselaanbod gedurende het broedseizoen. Uiteindelijk vlogen 115 jongen uit, waarvan er 61 jongen zijn geringd.

Maar dat het voedselaanbod nog te wensen overliet blijkt uit een broedpoging in een nestkast, waar het al jaren tot broeden komt. Van de 5 eieren werd er maar 1 uitgebroed. Daarna koos het vrouwtje blijkbaar het zekere voor het onzekere en ging uit lijfsbehoud mee jagen. Daarna vloog het enige jong alsnog succesvol uit. Dat gold ook voor enkele andere legsels. Sommige andere broedparen besloten zelfs helemaal niet tot broeden over te gaan, ondanks dat ze geregeld in of bij de kasten zijn gezien.

Doordat enkele vrijwilligers, mede door veranderde omstandigheden, afvielen, werden geen nestkasten meer gemonitord in Oost-Groningen ten zuiden van de A7. Daar staat tegenover dat alle nestkasten langs de zeedijk tussen Eemshaven en Lauwersmeer met toestemming van het Waterschap Noordzijlvest werden gemonitord. Daardoor is een totaal van 127 nestkasten in Noord- en Midden-Groningen met regelmaat bezocht.

Duidelijk is dat nestgelegenheid geen rol lijkt te spelen in het fluctuerende aantal torenvalken dat tot broeden komt. Dat lijkt toch vooral te maken hebben met het voedselaanbod. Dat de torenvalk in 2017 op de Rode Lijst terecht is gekomen als ‘kwetsbaar’ geeft aan dat de teruggang structureel is. Deze teruggang wordt niet alleen bepaald door de meerjarige cycli van het aantal veldmuizen, de belangrijkste voedselbron van torenvalken. Om meer inzicht te krijgen wat mogelijke oorzaken zijn voor de achteruitgang van torenvalken is meerjarig onderzoek nodig.

Wintertellingen van torenvalken lijken erop te wijzen dat het aantal torenvalken dat deze winter doorstaat geleidelijk aan verder groeit. De eerste torenvalken zijn alweer bij nestkasten gezien. Daarbij is het nog niet altijd een uitgemaakte zaak wie met wie gaat zorgen voor nageslacht.

Naast het monitoren van het broedverloop willen we komend broedseizoen meer systematisch braakballen verzamelen. Ook gaan we één of meerdere broedparen via een webcam of wildcamera volgen om te zien welke en hoe vaak prooien worden aangevoerd. Om te kijken in hoeverre weersomstandigheden mede een rol spelen willen we dagelijks gaan bijhouden wat de meetgegevens zijn van een aantal KNMI-meetstations in de regio (Beerta, Eelde).