Nieuwsbrief februari 2022

Na het uiterst succesvolle broedseizoen van 2020 met bijna de helft van de 120 gemonitorde torenvalkkasten bezet en meerdere legsels met zes- of zeven eieren (uiteindelijk vlogen 279 jongen uit), waren de verwachtingen voor 2021 aanvankelijk hoog gespannen. Maar gedurende de winter van 2020/2021 werd al wel duidelijk dat muizeneters (waar ook de Torenvalken toe behoren) het moeilijk hadden en dat beeld werd bevestigd gedurende het broedseizoen.

In 2021 werden een kleine 200 torenvalkkasten in de Provincie Groningen en aangrenzend Drenthe bezocht, waarvan er uiteindelijk iets meer dan 25 % was bezet. De torenvalkvrouwen legden gemiddeld beduidend minder eieren dan in 2020. Opvallend voor dit broedseizoen was dat nogal wat torenvalkparen het broeden uitstelden tot laat in het seizoen.

Zo kregen we van één paartje in maart 2021 al foto’s toegestuurd waarbij man en vrouw vredig naast elkaar op de rand van de nestkast zitten. Uiteindelijk ging dit vrouwtje pas midden juni aan de leg, wat uitzonderlijk laat is voor Torenvalken. In een enkel geval besloot het vrouwtje voortijdig het broeden van de laatste eieren af te breken en mee te gaan jagen om de al uitgebroede jongen te voeden. Uiteindelijk kon van 122 jongen worden vastgesteld dat ze succesvol zijn uitgevlogen. Alle ringbare jongen werden in de loop van het broedseizoen geringd.

Het bijzondere verloop van het broedseizoen maakte ook meer controlerondes noodzakelijk. Kon in 2020 nog met drie rondes worden volstaan, in 2021 waren vijf rondes langs alle nestkasten noodzakelijk.

Torenvalken zijn voedselspecialisten die zich hoofdzakelijk voeden met de jacht op veldmuizen. Van veldmuizen is bekend dat die over meerdere jaren toegroeien naar een bevolkingsmaximum, waarna de populatie in korte tijd dramatisch afneemt om zich daarna weer geleidelijk te herstellen. Het aantal Torenvalken fluctueert mee met de omvang van de veldmuizenpopulatie. Het natte weer van het afgelopen jaar zal zeker ook een rol hebben gespeeld in het slechte broedresultaat.

Maar er lijkt meer aan de hand. In het midden van de vorige eeuw was de torenvalk nog veruit de meest algemene roofvogel van ons land. Sindsdien is echter sprake van een gestage afname, waardoor de Torenvalk in 2017 als ‘kwetsbaar’ op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten kwam te staan. De oorzaken van deze afname lijkt vooral de structurele afname van het voedselaanbod, maar daar is nog weinig onderzoek naar gedaan.

Resultaten van roofvogeltellingen deze winter stemmen niet hoopvol dat het aantal broedende torenvalken zich snel zal herstellen. Het natte weer houdt voorlopig nog aan en dat helpt niet mee aan het herstel van de veldmuizenstand.

Torenvalken hebben het moeilijk en dat maakt verder onderzoek naar de oorzaken daarvan noodzakelijk. Om die reden is er een formeel Torenvalken-onderzoeksproject opgezet om naast de monitoring van broedverloop en het ringen van jongen ook nader onderzoek te doen naar het voedselaanbod. Stichting De Rode Wiekel gaat zich komend jaar inzetten om dit ambitieuze project financieel te faciliteren, o.a. door het benaderen van potentiële subsidiegevers. Maar natuurlijk hopen we ook weer op uw steun!

Lees hier het onderzoeksplan 2020-2025